Βιταμίνη D και Ορμονοθεραπεία: Τι Πρέπει να Γνωρίζουν οι Γυναίκες

Τι είναι η βιταμίνη D και γιατί αλληλεπιδρά με τις ορμόνες

Η βιταμίνη D λειτουργεί ως στεροειδής ορμόνη. Οι υποδοχείς της (VDR) εντοπίζονται σε ιστούς άμεσα συνδεδεμένους με την ορμονική ισορροπία:

• Ωοθήκες
• Ενδομήτριο
• Μαστικό αδένα
• Υπόφυση
• Λιπώδη ιστό

Αυτό σημαίνει ότι η βιταμίνη D δεν δρα απομονωμένα. Συμμετέχει σε δίκτυα που επηρεάζουν τα οιστρογόνα, την προγεστερόνη και, έμμεσα, την ινσουλίνη και την κορτιζόλη.

Ορμονοθεραπεία και οστική υγεία: κρίσιμο σημείο

Πολλές μορφές ορμονοθεραπείας, ιδιαίτερα:

• οι αναστολείς αρωματάσης,
• η καταστολή ωοθηκικής λειτουργίας,
• η μετεμμηνοπαυσιακή ορμονοθεραπεία,

επηρεάζουν άμεσα την οστική πυκνότητα. Η βιταμίνη D και το ασβέστιο αποτελούν βασικούς παράγοντες πρόληψης οστεοπενίας και οστεοπόρωσης.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης D σε γυναίκες που λαμβάνουν ορμονοθεραπεία:

• αυξάνει τον κίνδυνο απώλειας οστικής μάζας
• μειώνει την αποτελεσματικότητα του ασβεστίου
• επιβαρύνει τον μυοσκελετικό πόνο

Μυοσκελετικός πόνος και κόπωση

Ο μυοσκελετικός πόνος είναι συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια της ορμονοθεραπείας, ιδιαίτερα στην ογκολογική πράξη. Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D έχουν συσχετιστεί με:

• αρθραλγίες
• μυϊκή αδυναμία
• αυξημένη κόπωση

Η αποκατάσταση επαρκών επιπέδων βιταμίνης D δεν εξαλείφει τα συμπτώματα, αλλά συχνά τα μετριάζει, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής.

Βιταμίνη D, σωματικό βάρος και λιπώδης ιστός

Η ορμονοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει το σωματικό βάρος και την κατανομή λίπους. Παράλληλα:

• η βιταμίνη D παγιδεύεται στον λιπώδη ιστό
• η παχυσαρκία συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα στον ορό

Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, όπου η ανεπάρκεια βιταμίνης D συνυπάρχει με μεταβολικές διαταραχές. Η διαιτολογική παρέμβαση οφείλει να είναι ολιστική.

Φλεγμονή και καρδιαγγειακός κίνδυνος

Ορισμένες μορφές ορμονοθεραπείας επηρεάζουν το λιπιδαιμικό προφίλ και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η βιταμίνη D διαθέτει:

• αντιφλεγμονώδη δράση
• επίδραση στην ενδοθηλιακή λειτουργία
• πιθανή υποστηρικτική δράση στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης

Η βιταμίνη D και οι γυναίκες σε ορμονοθεραπεία συνδέονται λοιπόν και μέσω του καρδιαγγειακού άξονα.

Τι δείχνουν οι μελέτες

Κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι:

• η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συχνότερη σε γυναίκες υπό ορμονοθεραπεία
• η αποκατάσταση επαρκών επιπέδων σχετίζεται με καλύτερη οστική υγεία
• δεν τεκμηριώνεται ορμονική παρεμβολή ή ακύρωση της θεραπείας

Σημαντικό: η βιταμίνη D δεν υποκαθιστά ούτε τροποποιεί την ορμονοθεραπεία. Λειτουργεί υποστηρικτικά.

Διατροφική διαχείριση: ο ρόλος του διαιτολόγου

• Μέτρηση 25(OH)D
• Αξιολόγηση διατροφικής πρόσληψης
• Σχεδιασμός αντιφλεγμονώδους διατροφής
• Διαχείριση βάρους και μυϊκής μάζας

Διατροφικές πηγές βιταμίνης D

• Λιπαρά ψάρια
• Κρόκος αυγού
• Εμπλουτισμένα τρόφιμα

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διατροφή δεν επαρκεί χωρίς σωστή καθοδήγηση.

Συμπληρώματα βιταμίνης D: τι πρέπει να προσέχουμε

Η συμπληρωματική χορήγηση πρέπει:

• να βασίζεται σε εργαστηριακό έλεγχο
• να εξατομικεύεται
• να γίνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό

Η υπερδοσολογία δεν είναι αθώα και δεν προσφέρει πρόσθετο όφελος.

Συμπέρασμα

Η βιταμίνη D και οι γυναίκες σε ορμονοθεραπεία συνδέονται μέσα από μηχανισμούς που αφορούν τα οστά, τη φλεγμονή, τον μεταβολισμό και την ποιότητα ζωής. Η επάρκεια βιταμίνης D δεν αποτελεί θεραπεία, αλλά κρίσιμο υποστηρικτικό παράγοντα.

Ο διαιτολόγος έχει κομβικό ρόλο: να αξιολογεί, να καθοδηγεί και να παρεμβαίνει επιστημονικά, με σεβασμό στη θεραπεία και στο άτομο.