O ρόλος των ελεύθερων λιπαρών οξέων στον οργανισμό

Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα σχηματίζονται από τη διάσπαση των λιποπρωτεϊνών και των τριγλυκεριδίων.  Το ενδοκοιλιακό λίπος επίσης διασπάται εύκολα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα. Απορροφώνται από το έντερο και μεταφέρονται στο αίμα, κυρίως, από την αλβουμίνη και σε μικρότερο βαθμό από τις λιποπρωτεΐνες.

Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα προάγουν την αντοχή των διαφόρων ιστών του οργανισμού στην ινσουλίνη. Την αντοχή στην ινσουλίνη ακολουθεί η υπερινσουλιναιμία η οποία ενοχοποιείται ότι προάγει την εναπόθεση αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία. Η αύξηση της κυκλοφορίας στο αίμα των ελεύθερων λιπαρών οξέων έχει ως συνέπεια την αύξηση των ηπατικών ενζύμων, της χοληστερίνης και αύξηση  στο ρυθμό με τον οποίο γίνεται η νεογλυκογένεση με συνεπεία δημιουργία υπεργλυκαιμίας στον οργανισμό.

Έχει διαπιστωθεί στα άτομα με ανδροειδή παχυσαρκία, το αυξημένο λίπος αλλάζει τον τρόπο που απαντούν τα κύτταρα στην ινσουλίνη. Τα αναγκάζει να γίνουν πιο ανθεκτικά στις επιδράσεις της ινσουλίνης μειώνοντας την ποσότητα του σακχάρου που μπορεί να μεταφέρει η ινσουλίνη από το αίμα στα κύτταρα τους. Με αποτέλεσμα να έχουμε αυξημένη ινσουλίνη στο αίμα (υπερινσουλιναιμία) και σταδιακά ινσουλινοαντοχή και υπεργλυκαιμία.

Η ινσουλινοαντοχή και υπεργλυκαιμία έχει σχέση με την εμφάνισης υπέρτασης και την αρτηριοσκλήρυνση.

Θέλω να σημειώσω επίσης ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ελεύθερων λιπαρών οξέων του αίματος προέρχεται από τις τροφές, εκτός από τις περιόδους νηστείας, κατά τη διάρκεια των οποίων προέρχονται από ενδογενή διάσπαση τριγλυκεριδίων. Το μεγαλύτερο μέρος των λιπαρών οξέων είναι εστεροποιημένα εκτός από ένα μικρό ποσοστό 2,5% που είναι ελεύθερα, μη εστεροποιημένα, αλλά δεσμευμένα σε πρωτεΐνες. Τα επίπεδα των ελευθέρων λιπαρών οξέων αυξάνουν μετά από ένα λιπαρό γεύμα ενώ εμφανίζουν μικρή πτώση μετά από κανονικά γεύματα. Οι λιποδραστικές ορμόνες όπως η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη, η γλυκαγόνη, η TSH και η ACTH απελευθερώνουν ελεύθερα λιπαρά οξέα.

Κλινική χρησιμότητα

• Εκτίμηση της μεταβολικής κατάστασης ατόμων με ενδοκρινοπάθειες
• Ανίχνευση φαιοχρωμοκυττώματος και όγκων που εκκρίνουν γλυκαγόνη, θυρεοτροπίνη και ACTH.
• Παρακολούθηση της ρύθμισης σακχαρώδους διαβήτη

Παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα ελεύθερων λιπαρών οξέων στον οργανισμό όταν :

• Αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης
• Υπερθυρεοειδισμός
• Φαιοχρωμοκύττωμα
• Χορεία Huntington
• Νόσος von Gierke
• Αλκοολισμός
• Οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου
• Ηπατική εγκεφαλοπάθεια
• Σύνδρομο Rye
• Παρατεταμένη νηστεία
• Έντονη άσκηση
• Stress