Εκκολπωμάτωση
Εκκολπωμάτωση είναι η δημιουργία εκκολπωμάτων πάνω στο τοίχωμα του παχέος εντέρου. Τα εκκολπώματα είναι μικρές προβολές του τοιχώματος του παχέος εντέρου, που μοιάζουν με θυλάκους, δηλαδή σακουλάκια ή μπαλονάκια.
Δημιουργούνται σε αδύναμα σημεία, εξαιτίας των πιέσεων που αναπτύσσονται μέσα στον αυλό του εντέρου κατά το πέρασμα των κοπράνων και κατά τις συσπάσεις του ίδιου του εντέρου. Η εκκολπωμάτωση είναι συνηθισμένη κατάσταση στις μεγάλες ηλικίες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, εμφανίζονται όλο και περισσότεροι νέοι με προβλήματα εκκολπωμάτωσης.
Αυτό μπορεί να οφείλεται στις συνήθειες του σύγχρονου τρόπου ζωής, με την υπερκατανάλωση τροφών χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, καθώς και στις δυνατότητες που έχουμε σήμερα να διαγνώσουμε αυτή την κατάσταση νωρίτερα.
Eκκολπωματίτιδα
Μέσα στα εκκολπώματα ενδέχεται να παγιδευτούν κόπρανα από το έντερο ή να αναπτυχθούν μικρόβια. Στην περίπτωση αυτή, προκαλείται φλεγμονή των εκκολπωμάτων, η οποία ονομάζεται εκκολπωματίτιδα.
Η εκκολπωματική νόσος
Η εκκολπωματική νόσος είναι η εγκατεστημένη πάθηση που περιλαμβάνει την εκκολπωμάτωση και την εκκολπωματίτιδα. Με τον όρο εκκολπωματική νόσος εννοούμε την εγκατεστημένη χρόνια πάθηση με συχνή εμφάνιση συμπτωμάτων όπως πόνος, φλεγμονή αλλά και άλλες επιπλοκές όπως αιμορραγία ή διάτρηση κ.α. Η εκκολπωμάτωση αποτελεί επίσης μια σχετικά συχνή αιτία αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού. Ο όρος εκκολπωματίτιδα σημαίνει την φλεγμονή ενός ή περισσοτέρων εκκολπωμάτων, γεγονός που συνοδεύεται από μικρό-ή μακροσκοπική διάτρηση.
Διατροφή
Σε περιπτώσεις εκκολπωμάτωσης και επειδή τα επιστημονικά στοιχεία συνηγορούν, προσδιορίζοντας ως μια από τις αιτίες της παθολογικής αυτής κατάστασης την μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών, προτείνεται δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες (20-35 γρ.) και αυξημένη πρόσληψη νερού. Έτσι στην ασυμπτωματική εκκολπωμάτωση προτείνεται αύξηση στη κατανάλωση δημητριακών ολικής αλέσεως, φρούτων και λαχανικών, εξαιρουμένων σκληρών άπεπτων συστατικών όπως ξηροί καρποί, καλαμπόκι (και πόπ κόρν), σπόροι ντομάτας, φλούδα από σταφύλια, σουσάμι, φράουλες, μούρα και φυσικά τα μπαχαρικά.
Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες (20-35 γρ.). Οι φυτικές ίνες κάνουν τα κόπρανα πιο μαλακά και αυξάνουν τον όγκο τους. Προλαμβάνουν τη δυσκοιλιότητα και βελτιώνουν συνήθως το σύμπτωμα του πόνου, που οφείλεται σε εκκολπώματα.
Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι:
- Φρούτα (ακτινίδιο, πορτοκάλι, δαμάσκηνα κ.λπ) και λαχανικά (μπρόκολο, λάχανο, σπανάκι, καρότα, σπαράγγια, μαρούλι κ.λπ)
- Ξηροί καρποί (φιστίκια),
- Όσπρια, Δημητριακά και ψωμί ολικής αλέσεως
Από τις πλούσιες σε πρωτεΐνες τροφές, προτιμήστε ξινόγαλο, αφέψημα γάλακτος με προβιοτικά (probiotics) και γιαούρτι.
Φυσική άσκηση και περιστασιακές εντριβές στην πλάτη και στο στομάχι.
Άφθονα υγρά, κυρίως για τους ηλικιωμένους ασθενείς (1 ½ με 2 ½ λίτρα ημερησίως). Είναι απαραίτητη η πρόσληψη ικανοποιητικών ποσοτήτων υγρών (τουλάχιστον δύο λίτρων την ημέρα, περίπου 8-10 ποτηριών), όταν η διατροφή είναι πλούσια σε ίνες ή όταν λαμβάνουμε συμπληρώματα που περιέχουν ίνες.
Η δυσκοιλιότητα μπορεί να επιδεινωθεί με μια διατροφή χαμηλή σε πρόσληψη φυτικών ινών (με λίγα φρούτα ή σαλάτες και με λευκό ψωμί και πολλά γλυκά) και με την κατανάλωση σοκολάτας, κόκκινου κρασιού, με δυνατό μαύρο τσάι και με σκευάσματα που περιέχουν κωδεΐνη (αναλγητικά, σιρόπια για το βήχα).
Αντιθέτως σε περιπτώσεις εκκολπωματίτιδας προτείνεται η αποφυγή της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες, λίπος αλλά και σε λακτόζη.
Η εκκολπωματική νόσος του παχέος εντέρου είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ της διατροφής, της ανθεκτικότητας του εντερικού τοιχώματος και της κινητικότητας του εντέρου. Η αντιμετώπιση αποσκοπεί στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη των υποτροπών. Η χορήγηση πλούσιας σε φυτικές ίνες δίαιτας αποτελεί βασική θεραπευτική στρατηγική. Η συνιστώμενη ποσότητα καθημερινής πρόσληψης φυτικών ινών είναι 20-35 g και μπορεί να χορηγηθεί υπό τη μορφή διαλυτών ή αδιάλυτων φυτικών ινών. Και τα δύο είδη υπάρχουν σε διαφορετική αναλογία στα τρόφιμα. Πηγές διαλυτών φυτικών ινών είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια, ενώ τα σιτηρά είναι πηγές αδιάλυτων φυτικών ινών. Οι διαλυτές φυτικές ίνες υφίστανται ολική ζύμωση από τα βακτήρια του εντέρου, με αποτέλεσμα την παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου και αερίων. Η θεραπευτική τους επίδραση συνίσταται στη βράχυνση του χρόνου διάβασης του εντέρου, στην ελάττωση των πιέσεων μέσα στο παχύ έντερο και στην ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα, με τελική συνέπεια την ελάττωση του πόνου. Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες υφίστανται ελάχιστη ζύμωση και δρουν θεραπευτικά αυξάνοντας τον όγκο των κοπράνων. Οι διαλυτές φυτικές ίνες βελτιώνουν τη συνολική συμπτωματολογία, ενώ οι αδιάλυτες μπορεί να επιδεινώσουν τον πόνο, γι’ αυτό και δεν προτιμώνται στην αντιμετώπιση της εκκολπωματικής νόσου.